PREMIUM
Het beste van De Telegraaf
Analyse: nieuwe Melkertbaan haaks op strenge politieke lijn
author avatar
Door MARTIN VISSER
3 uur geleden in FINANCIEEL

De ’Melkertbaan’ is terug van weggeweest. Het project voor werkverschaffing uit de tijd van de paarse kabinetten werd gestaakt omdat te weinig mensen doorstroomden naar een echte baan. Oplossing: geef kansloze werklozen een structurele baan.

Met dit advies komt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Waarom zouden we mensen ’afschepen’ met een uitkering?, vragen de auteurs zich af. Liever een salaris dan een bijstandsuitkering.

De adviseurs van het kabinet sluiten hiermee aan bij allerlei lokale initiatieven die er inmiddels al zijn. In Groningen worden deze banen ’basisbanen’ genoemd, in Den Haag heten ze ’STiP-banen’, afgeleid van Sociaal Traject in Perspectief.

Jojo

Het politieke denken over gesubsidieerd werk vertoont sterk jojogedrag. Toenmalig minister van Sociale Zaken Ad Melkert kwam begin jaren negentig met zijn gecreëerde banen om mensen werkervaring op te laten doen. Dat konden stadswachten zijn, of begeleiders op de tram. Later gingen deze jobs ID-banen heten, instroom- en doorstroombanen.

Na tien jaar werd dit werkgelegenheidsproject gestaakt wegens gebrek aan doorstroming naar regulier werk. Tegelijkertijd is tijdens de crisis fors bezuinigd op de werkverschaffing voor mensen met een arbeidshandicap. Sociale werkplaatsen gingen tot het verleden behoren. Mensen die om wat voor reden dan ook een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben, komen er sindsdien bekaaid vanaf.

Tegenprestatie

Wel raakte in zwang om van werklozen met een bijstandsuitkering een tegenprestatie te verlangen. Wie geld krijgt van de overheid mag er best iets voor terugdoen, menen sommige wethouders. De adviseurs van de WRR draaien dit denken eigenlijk om: geef langdurig werklozen een basisbaan, bijvoorbeeld als assistent-conciërge, want dat is veel beter om afhankelijk te zijn van een uitkering.

Deze gedachte begint bij de constatering dat sommige mensen nooit regulier werk zullen (kunnen) doen: „Basisbanen zijn er vooral voor mensen die geen perspectief meer hebben op de reguliere arbeidsmarkt en die anders langdurig uitkeringsafhankelijk blijven.”

Enthousiasme

Lokaal stuit dit soms op politiek verzet. Met name CDA en VVD zijn in gemeenteraden zeer kritisch over langdurige werkvoorziening zonder zicht op doorstroming naar een echte baan. Daar stelde een Haagse wethouder, bij de introductie van de STiP-banen, tegenover dat mensen langdurig in de bijstand houden alleen maar tot meer kosten zal leiden omdat die werklozen dan steeds dieper in de problemen terecht komen.

Arbeidseconomen reageren gemiddeld genomen best enthousiast op het WRR-voorstel. Maar of politici in de gemeentelijke colleges allemaal even enthousiast zullen zijn, is nog maar de vraag. Het staat haaks op de strenge lijn die bij sommige politieke partijen populair is. De stap naar de introductie naar ’basisbanen’ zou voor die politici een enorme ommezwaai zijn.